Elk jaar verkopen we veel verschillende soorten rubber, urethaan, teflon of aluminium bussen voor in het subframe, de draagarmen of het differentieel. Zo ook motorsteunen, hardy schijven en schokdemper bevestigingspunten. Wat is nu wijsheid en wat is geschikt voor jouw auto? Daar proberen we hier meer over uit te leggen.
De standaard rubber bussen die je aandrijflijn en onderstel isoleren van het chassis zijn over de loop van de tijd tijd (zo’n 15 jaar afhankelijk van gebruik en omstandigheden) toe aan vervanging. Rubber droogt uit, gaat scheuren of op te warme plekken zelfs verkruimelen.
Daarnaast is rubber zoals de fabrikant het monteert vaak aan de zachte kant voor sportief en helemaal voor competitief gebruik. Zo levert BMW bijvoorbeeld op een M3 een stugger rubber variant op vrijwel alle posities in de auto vergeleken met bijvoorbeeld een 330i.
In de industrie zijn er standaarden voor hardheid van isolatoren en dempers en daar gebruikt men de zogenaamde Shore rating voor:
Materialen:
Rubber
Rubber is wat de fabrikant zelf vaak gebruikt voor veel posities in de auto, alles wat ze maar gedempt willen hebben, zoals veerschotels, draagarm bevestigingspunten, schokdemper bevestiging, motor en versnellingsbak steunen, stuurhuizen, subframes, differentiëlen, tussenbakken, cardanassen en meer.
Rubber heeft als voordeel dat het goedkoop te maken/gieten is, goed beschikbaar in verschillende hardheden, het goed plakt aan metaal en goed tegen trek en duwkracht kan. Hierdoor heeft rubber een heel groot bereik aan vibraties die het kan dempen. Met andere woorden, het vangt hele lichte stootjes op tot hele grote stoten.
Rubber bussen zijn daarnaast soms voorzien van gaten om het buigen in een bepaalde richting meer toe te laten en een groter bereik aan trillingen te kunnen absorberen.
In modernere auto’s zien we ook vaak dat het rubber gevuld is met een vloeistof voor specifieke demping. Dit noemt men dan hydrolagers. Als deze lek raken verliezen ze voor een groot gedeelte hun effect en zijn ze sowieso aan vervanging toe.
Een teken dat je rubber bussen aan vervanging zijn is als deze aan het scheuren zijn, wrik ze een beetje met een koevoet en het is goed te zien. Rubber kan vaak niet zo goed tegen de weekmakers die in olie zitten, grote temperatuurwisselingen, pekel, zout omdat dit voor uitdrogen en scheuren kan zorgen.
Uiteindelijk is het echter wel de rubber versie die voor het meest comfort zorgt (ten opzichte van materialen zoals urethaan of teflon). Maar zeker met pasbussen, zijn rubber delen vaak vrij lastig te verwijderen en te installeren, als dit bijvoorbeeld word vergeleken met urethaan of aluminium (Even in de vriezer en ze gaan er vaak vrij goed in).
Urethaan
Een alternatief voor rubber is urethaan. Urethaan is een vorm van plastic dat rubberachtige eigenschappen heeft. De aftermarket bussen die wij ook verkopen hebben gemiddeld en net wat hogere shore rating (=stijfheid) dan originele bussen, omdat urethaan alleen ingedrukt wordt en niet uitrekt (Anders is er verhoogde kans op scheuren). De binnenste metalen bus zit niet vast aan het urethaan dus de demping komt alleen uit het indrukken van het urethaan en niet het trekken eraan. Daarnaast gebruiken urethaan fabrikanten doorgaans massieve bussen wat voor het grootste verschil zorgt ten opzichte van rubber.
Hoe harder de bus, hoe steviger de auto wordt en hoe beter de bus harde schokken op kan vangen, maar ook hoe meer deze trillingen en geluid door zal geven aan de rest van de auto (Dus lichte schokken opvangen zijn ze dan minder goed in). Als je in de auto 1 bus van Shore 50 naar shore 80 aanpast, dan zal dat verschil erg lastig te voelen/horen zijn, zeker als het om een draagarm of een hardy gaat. Maar bij het installeren van een complete set kan het verschil wel merkbaar zijn. Ook is de positie erg bepalend voor hoe merkbaar het effect is, omdat het ene onderdeel in de auto meer trillingen doorgeeft of veroorzaakt dan het andere onderdeel.
Een groot voordeel van urethaan is dat het niet uitdroogt. Ook olie, temperatuurschommelingen en pekel hebben weinig tot geen effect op de levensduur. Urethaan is aan de andere kant weer minder geschikt voor applicaties waar aan het urethaan getrokken wordt want dan kan het scheuren, ook al doet rubber dat uiteindelijk natuurlijk ook. Urethaan bussen zijn doorgaans aanzienlijk makkelijker te installeren en verwijderen ten opzichte van rubber. Daardoor snellere installatie tijd, beter zelf te doen en dus ook lagere kosten, zeker aangezien urethaan zelf niet duur hoeft te zijn
We bieden urethaan in verschillende sterktes of shore ratings aan:
Shore A 70:
Powerflex geel
Shore A 80:
Powerflex paars
Strongflex rood
Shore A 90:
Strongflex geel
Strongflex zwart
IRP blauw
Shore A 95:
Powerflex zwart
De kwaliteit van urethaan is soms lastig te bepalen. Wij hebben zeer goede, of eigenlijk vrijwel geen slechte ervaring met Powerflex, IRP en Strongflex. Urethaan word vaak gegoten dus is het van belang dat er geen belletjes in het urethaan zitten. Daarnaast zoals eerder aangegeven is de constructie/ontwerp van belang waarbij voorkomen word dat er hard aan het urethaan word getrokken.
Hard kunstof (Delrin/Teflon)
Delrin (Shore D83) en Teflon (Shore D50-60) zijn kunstoffen die niet meer in de shore A schaal vallen omdat ze daar te hard voor zijn. Deze kunstof bussen worden voor de meer motorsport georiënteerde auto’s gebruikt. Doordat deze vrijwel niet buigen en relatief goedkoop te maken zijn, maar ook weer niet zo hard zijn als aluminium is het voor sommige applicaties een goede middenweg. Hoe harder je steunen zijn des te minder vermogen gaat er verloren aan het indrukken van rubber componenten, of des te minder ruimte is er voor de wielen om een kant op de buigen die niet de bedoeling is. Ook je gevoel over wat er in of met de auto gebeurt verbetert aanzienlijk.
Heb je delrin of teflon bussen nodig voor jouw project, laat het ons weten, met een schets op papier kunnen we al snel een setje bussen maken. Met teflon is het wel van belang om in de gaten te houden dat deze niet te heet kunnen worden en zachter worden naarmate ze warmer zijn.
Aluminium
Aluminium is een oplossing voor vooral motorsport gebruik. Aluminium geeft niet mee en maakt dus een flexibele verbinding strak. Aluminium is lichtgewicht, kan goed tegen hoge druk, vloeistoffen en is goed op maat te maken. We raden aluminium niet aan in applicaties die moeten kunnen draaien of kantelen, dan is een kogellager beter geschikt.
In motorsport applicaties komt er meer stress op de onderdelen te staan. Door deze G-krachten zullen de rubber bussen te veel kunnen bewegen, zoals wel bekend op E30 race auto’s die de visco-fan door de radiator duwen bij hard remmen. Daarnaast is veel flex door rubbers niet goed voor stijfheid, stuurgevoel, wielcontrole, chassisfeedback en aandrijflijn vermogens verlies.
Heb je aluminium bussen nodig voor jouw project, laat het ons weten, met een schets op papier kunnen we al snel een setje bussen maken.
Kogellagers of uniballs
Kogellagers (uniballs) kunnen op een aantal posities gebruikt worden en zijn vooral geschikt voor draagarmen, stabilisatorstang bevestiging en schokdemper bevestigingen die in een bepaalde richting moeten kunnen draaien. Deze worden veel gebruikt in de motorsport, maar een M3 heeft bijvoorbeeld tegenover een 330i ook meer kogellager in plaats van rubber verbindingen en hetzelfde geldt voor een Porsche 911 GT3 ten opzichte van een gewone 911.
Kogellagers, mits van goede kwaliteit zijn erg duurzaam en kunnen vaak aanzienlijk langer mee gaan dan rubber bevestigingen. Op draagarmen zorgen kogellagers voor een soepele vrije veergang die exact de weg van de draagarmen volgt. Hierdoor wordt de houding van de wielen veel nauwkeuriger begeleid. Dit zorgt er voor dat instellingen, zoals spoor en camber niet negatief beïnvloed kunnen worden en veranderen onder verschillende omstandigheden en krijg je een auto die beter te voorspellen, controleren en aan te voelen is.
Verschillen in kwaliteit van kogellagers zit hem grotendeels in het materiaal gebruik. Sommige lagers moeten gesmeerd worden en zijn voorzien van een nippel. De kogellagers die BMW OEM monteert zijn ook van hoge kwaliteit en gaan vaak lang mee. Voorzien van een stofhoes zijn ze niet gevoelig voor rondvliegende steentjes, vocht en zand. Dat wil echter niet zeggen dat open kogelagers gelijk heel gevoelig zijn voor viezigheid, Fluro’s motorsport en low maintenance series zijn voorzien van een kunststof ring die de kogel vrij van viezigheid houdt.
Oude kogellagers (uniballs) kunnen gecontroleerd worden op slijtage door te voelen of er speling op zit, als dat het geval is zijn ze aan vervanging toe.
Messing en sinterbrons
Op posities waar kunstof als glijbus word gebruikt bieden we een alternatief met messing of sinterbrons alternatieven. Messing is een erg krasvast materiaal met goede glij eigenschappen, daardoor bied dit materiaal vaak een strakker en aanzienlijk duurzamer variant.
Sinterbrons word gebruikt op locaties waar de zelf smerende eigenschap van dit materiaal goed van pas komt en het brons de duurzaamheid ten goede komt.
Posities:
Per auto kan het advies over de te kiezen materialen heel anders zijn afhankelijk van aanbod, budget en ontwerp. Maar hieronder staan een aantal globale adviezen over wat handig is voor welke situatie.
Baksteunen
Baksteunen zijn een vrij gevoelig onderdeel voor trillingen. Een baksteun moet duw en trekkrachten op kunnen vangen. Als je hard remt, dan trekt je motorblok de bak omhoog en als je flink gas geeft duwt de motor de bak omlaag. Daarom moet de motorsteun het liefst van eenzelfde materiaal zijn als de motorsteunen zodat ze daarin samen kunnen werken en er geen extreme stress op de bak-motorverbinding komt te staan
Hoe stugger de baksteunen hoe meer geluid en trilling van de bak en motor af worden doorgegeven aan het chassis (Afhankelijk van de speling in de bak, olie en hoe soepel een motor loopt etc), maar des te strakker is een auto om te schakelen en des te directer kan deze insturen.
Cardanas
Een cardanas is een balans deel in de auto, dus tenzij deze uit balans is geraakt door versleten kruisas,cv joint lagers of schade aan de as, zal deze niet trillen of geluiden maken. Aan de cardanas zitten 2 soorten rubber delen:
1. Hardy schijf, guibo of flex disk
Deze rubber schijf vangt schokbelasting in de aandrijflijn op. Dit zorgt voor een soepel ervaring als je plots van of op het gas gaat. Het vangt ook hoge stress op de aandrijflijn op en zorg zo dat geluiden en trillingen van het differentieel en de bak worden opgevangen. Dit is van grote waarde voor de duurzaamheid van de aandrijflijn. Een as breekt dus sneller als de hardyschijf heel hard wordt gemaakt.
Als de rubber hardy echter onder bemeten is, of de auto aanzienlijk meer vermogen heeft dan standaard kan het verstandig zijn deze te upgraden naar een groter model (Dit vereist vaak wel flenzen op maat aan bak, diff, cardanas) of een alu urethaan variant zoals IRP aanbied:
2. Tussenaslager
Het tussenaslager is een lager dat in een rubber membraam hangt. Dit membraam kan uitdrogen of scheuren over tijd en dan kan het trilling, zingen of bonken veroorzaken. Als een cardanas te ver uit het lood komt onder belasting moeten de lagers (homokineet of kruisassen) onder een te grote hoek werken en dat zorgt weer voor trilling. JXB Performance maakt een stevig aluminium tussenas steun met rubber demping om de as beter te ondersteunen, minder bewegingsruimte te geven en langer mee te gaan:
Differentieel en transaxel
Voor de differentieel ophang rubbers zien we vaak veel verschillende ontwerpen voorbij komen. Een differentieel maakt van zichzelf een wat zoemend geluid, dus het afvangen van dit geluid en schokladingen in de aandrijflijn is de hoofdtaak van de rubbers die het differentieel op zijn plek houden. Deze bussen zitten soms in het differentieel zelf, maar kunnen ook in het subframe zitten of een aparte ophang beugel zoals F serie M3.
Met het verstevigen van de differentieel bussen zal deze minder kunnen kantelen. Daardoor kan deze niet de cardanas in een te grote hoek brengen wat voor schade en grote aandrijflijn vermogensverliezen kan zorgen bij zwaar gebruik. Voor de duurzaamheid van het differentieel hebben we geen verschil gemerkt tussen harde en zachte bussen.
Draagarmen
De positie van rubbers in draagarmen is op de positie waar de draagarm met het subframe of het fusee verbonden is. Rubber zorgt hier ook voor een geïsoleerde dempende ervaring. Voor de draagarmen betekent dat een beetje comfort als is de hoeveelheid rubber in deze bussen soms vrij minimaal.
Zodra de auto door de bocht gaat en de banden aan de draagarmen trekken of duwen, dan kan er een compromis ontstaan in de functie van de draagarm. De functie van een draagarm is er om te zorgen dat als het wiel omhoog en omlaag gaat door oneffenheden in de weg of aandrijving, dit wiel de juiste positie heeft ten opzichte van de weg (camber en spoor). Als de draagarm dan uit zijn positie gedrukt kan worden, dan verandert ook de sporing of het camber van het wiel. Versleten rubbers zorgen voor een auto die lastig te voorspellen is en zweverig aanvoelt, makkelijk mee stuurt met oneffenheden in de weg en lastig uit te lijnen is met als gevolg scheve bandenslijtage en een onzeker gevoel in de auto.
Door hardere bussen te monteren wordt dit effect vermindert, maar met het gebruik van kogellagers is het helemaal weg. Ook wordt een kogellager in zijn positie niet gewrongen of vervormd waardoor er geen verende werking uit gaat van de bus zelf en de dempers en veren daardoor vrij en zo goed mogelijk zijn werking kan doen. In de praktijk zorgt dit voor een veel meer voorspelbare auto, een soepeler veerslag en beter feedback over wat de banden doen.
Motorsteunen
De motorsteunen zijn een vaak onderschat onderdeel van de auto. Te zachte of versleten steunen zorgen voor een auto die voelt alsof deze vertraagd instuurt. Dat komt omdat het zware motorblok verrassend veel kan bewegen. (Van de E30 325i was het bekend dat ze met originele oude motorsteunen onder hard remmen de visco fan door de radiator konden duwen). Dat betekent dat er dus een zware (soort van) klepel voorin hangt die, zodra er gestuurd is, aanvankelijk vrolijk rechtdoor blijft gaan en vervolgens alsnog de bocht om moet.
Die vertraging voelt als een auto die niet echt de bocht om wil in eerste instantie. Zodra er nieuwe of steviger motorsteunen geplaatste worden vermindert dit effect tot een auto die heel direct in stuurt als de motorsteunen echt hard zijn. Daarnaast zijn motorsteunen met de baksteunen verantwoordelijk voor een strak en goed voorspelbaar schakelen. Als het blok, samen met de bak heel erg aan het kantelen en duiken is, verandert ook de positie van je schakelgangen waardoor je eerder de verkeerde versnelling inschakelt. Het verhogen van het vermogen kan er ook voor zorgen dat originele motorsteunen niet sterk genoeg dempen.
Te harde motorsteunen zijn echter wel heel erg goed voelbaar en hoorbaar. Motoren hebben altijd wat onbalans en lastwisselingen waardoor ze trillingen en geluid door geven aan de aanbouwdelen.
Remklauwen
Enkelzuiger remklauwen met een knijpconstructie zijn wel eens voorzien van een rubber geleidebus. Deze bussen zijn over tijd aan vervanging toe door de vele temperatuurveranderingen. Daarnaast zorgt het rubber er voor dat onder hard remmen een deel van de remkracht naar het indrukken van de rubbers gaat waardoor de klauw ook niet recht op de remblokken drukt en deze scheef af kunnen slijten (Vooral bij circuit gebruik)
Messing behoud de zelfde geleidende waarde als rubber in deze positie, alleen geeft het een strakker beter doseerbaar pedaal en een remklauw die mooi recht druk blijft zetten.
Messing bussen kunnen wel wat gevoeliger zijn voor onderhoud, als ze wat lijken te gaan knellen kan het nodig zijn het systeem te ontdoen van remstof.
Schakelmechaniek
Tussen verschillende merken, modellen en natuurlijk ook type versnellingsbak zitten behoorlijk verschillende systemen om van verzet te schakelen. Vooral voor de handbak met schakelstang (Soms worden kabels gebruik) zijn de rubber bussen van belang. Verdroogde of versleten rubber bussen zorgen voor een schakelpook die een beetje in zijn zijn hoes lijkt te zweven, die gevoelloos is en lastig te bepalen of je de juiste versnelling inschakelt.
Door deze rubber bussen te vervangen voor origineel of hardere urethaan variant wordt je schakelweg weer zekerder en komt er meer gevoel in zodat je minder snel de verkeerde versnelling selecteert of de auto niet goed in de versnelling zet. Daarnaast bestaan er ook aan het chassis gemonteerde shortshifters die alle rubber delen compleet overslaan en alleen een kogellager gebruiken voor het maximale gevoel en zekerheid.
Schokdemper bevestiging
Aan de boven en onderkant zijn schokdempers of coilovers verbonden aan het chassis en het fusee, draagarm of starre as. De taak van de schokdemper of veerpoot is het volgen van de bewegingen van het wiel en deze te dempen, af te remmen en de wielen op de grond te houden. In deze functie gaan er continu schokken en trillingen door het systeem. Door de weerstand in de demper en veer wordt een deel hiervan doorgegeven aan het chassis wat het weer hoorbaar en voelbaar maakt in de auto.
Door de bevestigingen van de schokdempers harder te maken zal er meer geluid en trilling in de auto terecht komen, maar stuurgevoel en en feedback van de weg wordt beter en het zal makkelijker in te schatten zijn hoeveel grip de auto nog heeft en wanneer de auto deze zal verliezen.
Er zijn ook schokdemper bevestigingen beschikbaar die gelijk verstelling van camber en caster toe staan, deze camber plates zijn alleen niet voor alle type onderstel techniek beschikbaar. Camber plates met een vorm van dempend materiaal zijn wat lastiger te vinden omdat het nut van een camber plate vaak samen gaat met meer sportief rijden.
Stabilisatorstang houders
De stabilisatorstang bussen zijn de rubber bussen waar de stabilisatorstang in hangt. Deze bussen zijn origineel vaak vrij zacht. Dit zorgt er voor dat de werking van je stabilisator stang ietwat vertraagd wordt en geluiden van de banden en het onderstel niet direct worden doorgegeven aan het chassis.
Hardere bussen zoals urethaan zorgen er voor dat zodra er aan de stabilisatorstang getrokken wordt (dus wanneer deze aan het werk moet) er niet eerst alleen wat rubber ingedrukt wordt maar dat de stabilisatorstang zelf direct zijn werk kan doen. De impact op comfort voor deze kleine bussen is minimaal maar het is een goede upgrade voor de stabiliteit van de auto.
Stabilisatorstang linkjes
Aan de uiteinden van de stabilisatorstang zijn deze verbonden met de draagarmen of veerpoten, op oudere auto’s zien wel nog wel eens dat daar ook rubber voor gebruikt wordt. Dit zijn hele kleine rubbertjes, maar als ze uitgescheurd zijn dan kan dat voor een bonkend geluid in de bochten zorgen, een beetje speling op dit systeem is al snel voelbaar of hoorbaar. Tegenwoordig worden daar vrijwel altijd kogellager linkjes voor gebruikt.
Op aftermarket linkjes zijn deze vaak ook nog verstelbaar, ideaal als de auto verlaagd word.
Stuurinrichting
In de stuurinrichting worden afhankelijk van het merk en model auto op verschillende plekken rubbers toegepast. In de stuurstang of voor de bevestiging van het stuurhuis. Hoe zachter deze rubbers des te lastiger is het te voelen wat de voorwielen doen door het stuurwiel en hoe steviger deze bussen zijn des te beter is dat gevoel. Voor veel autos bieden we vervangende steviger urethaan varianten aan.
Subframe
Een subframe zit meestal voor en achter in de auto en dit is een frame waar de aandrijflijn op rust, dus de motor/bak/diff en de draagarmen aan verbonden zijn. Als er teveel flexibiliteit in het subframe zit dan heeft stress op de aandrijflijn of de wielen effect op de uitlijning van de aandrijflijn of de wielen. Dat kan dan zorgen voor trillen van de aandrijflijn of ongewenst sturen en gripverlies van de banden. Door de subframe bussen harder te maken voorkom je dit, met weer als nadeel dat schokken en geluid uit de aandrijflijn/onderstel meer aan het chassis wordt meegegeven. Bij de BMW F80 M3 bijvoorbeeld heeft BMW er voor gekozen om het subframe direct aan het chassis te verbinden. Dit heeft als effect dat de auto een strakke achteras heeft met veel gevoel, met als nadeel dat er meer geluiden zoals van slecht wegdek hoorbaar zijn.
Balans
De keuze in het materiaal is dus voornamelijk een balans in comfort en sportiviteit. Hoe strakker het onderstel en de aandrijflijn aan het chassis zit, hoe beter de wegligging van de auto wordt. De keerzijde hiervan is dat geluiden, trillingen en bonken harder doorkomen in de cabine. Personenauto’s zijn doorgaans ook op comfort gemaakt dus is het de kunst om de wegligging zo goed mogelijk te maken terwijl het comfort hier zo min mogelijk onder lijdt. Bepaal hierin voor uzelf een strategie om de juiste doelen en meerdere keren wisselen van bussen te voorkomen. Wij adviseren hier graag over zodat u kunt bepalen welke onderdelen u aanpast. We zijn ook beschikbaar voor installatie van nieuwe bussen in uw auto, van origineel tot aluminium.